ONTOLOJİK EŞİTLİKTEN EKOLOJİK BENLİĞE: KAYGUSUZ ABDAL’IN TASAVVUF EVRENİ VE DERİN EKOLOJİNİN KESİŞİM NOKTALARI

Özet

Bu makale, Anadolu tasavvuf geleneğinin erenlerinden Kaygusuz Abdal'ın düşünsel evrenini, derin ekoloji kuramı çerçevesinde çözümlemeyi başarmaktadır. Derin ekoloji, doğayı araçsallaştırmayan; insan-merkezli olmayan, bütünsel bir varlık anlayışını öneren bir ekofelsefi yaklaşımdır. Kaygusuz Abdal'ın tasavvufî beyanı, varlık birliği (vahdet-i vücud) anlayışı ve doğadaki tüm unsurların bir ve eşit görünen anlatımı, bu değişim paradigması ile örtüşen çok katmanlı bir tasavvufi yerde bulunmaktadır. Çalışmada, Kaygusuz'un metinlerinde yer alan dağ, su, hayvan, ağaç ve taş imgeleri ile bunlara yüklenen manevi anlamlar üzerinden, doğa-insan-Hakk üçlemesi arasındaki simbiyotik ilişki irdelenmiştir. Bu bağlamda, öğretisinde doğa yalnızca bir fon değil, tecellinin mahalli ve hakikatin aynası olarak yorumlanmaktadır. Makale, Alevi-Bektaşinin ekolojik etik açıdan yeniden yorumlanmasına katkı sunarak, tasavvufun çevreci bir ontolojik gelişmeyi potansiyelini tartışmaya açmaktadır.