Etik İlkeler ve Yayın Politikası

Uluslararası Kültürel Araştırmalar Dergisi Yayın Politikası (Yayın Etik İlkeleri)

Uluslararası Kültürel Araştırmalar Dergisi açık erişim yayıncılığını benimseyen, hakemli ve bilimsel bir dergidir. Yayın faaliyetlerinde evrensel akademik standartlar temel alınmakta; yazarlar, editörler, hakemler, yayıncı ve okuyucular dâhil olmak üzere sürece katılan tüm paydaşların etik ilkelere uyması beklenmektedir. Yayın etiğinde en üst düzey standartları benimseyen dergimiz, Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ), Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) ve World Association of Medical Editors (WAME) gibi uluslararası kuruluşların yayıncılıkla ilgili etik prensiplerini esas alır.

Dergimizde yayımlanan tüm makaleler, Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası (CC BY 4.0) lisansı kapsamında erişime açılmaktadır. Bu lisans, kullanıcıların yayımlanan çalışmaları kaynak göstermek koşuluyla serbestçe paylaşmasına, çoğaltmasına, uyarlamasına ve yeniden kullanmasına olanak tanır. Ancak bu süreçlerde yazar(lar)ın adı, makalenin başlığı, dergi bilgisi ve lisans bağlantısı açıkça belirtilmelidir.

Makale değerlendirme sürecinde, verilerin kasıtlı olarak çarpıtılması, değiştirilmesi ya da uydurma bilgi sunulması gibi etik dışı uygulamalar tespit edildiğinde, bu durum yazarın bağlı bulunduğu kuruma resmi yollarla rapor edilir ve makale değerlendirme süreci derhal sonlandırılır. Ayrıca, editör veya hakemler gerekli gördüğü takdirde, çalışmaya ilişkin analiz çıktıları ya da ham veriler yazar(lar)dan talep edilebilir.

Araştırma Etiği

Uluslararası Kültürel Araştırmalar Dergisi, yayın etiğinde en yüksek standartları benimsemekte ve tüm akademik paydaşların bu etik ilkelere bağlı kalmasını şart koşmaktadır. Dergimizin temel amacı, araştırma süreçlerinde dürüstlük, şeffaflık ve bilimsel bütünlüğü sağlamaktır. Bu kapsamda, yazarlar, editörler, hakemler ve diğer paydaşların, çalışmaları hazırlarken ve yayımlarken etik kurallara tam uyum göstermeleri beklenir. Makalelerin etik uygunluğundan yazarlar doğrudan sorumludur.

Araştırmanın tasarımı, değerlendirilmesi ve yürütülmesi süreçlerinde bilimsel dürüstlük, titizlik ve şeffaflık temel prensipler olarak benimsenmelidir. Bu süreçte, araştırmaya katılan ekip üyeleri ve katılımcılar, çalışmanın amaçları, kullanılan yöntemler ile olası sonuçlar hakkında kapsamlı ve anlaşılır biçimde bilgilendirilmelidir. Aynı zamanda, katılımcıların araştırmaya katılmanın gerektirdiği yükümlülükler ve karşılaşabilecekleri riskler açık bir şekilde ifade edilmelidir.

Toplanan verilerin gizliliğinin korunması ve katılımcıların mahremiyetine saygı gösterilmesi, araştırmanın ayrılmaz bir parçasıdır. Bu bağlamda, araştırma katılımcılarının özerkliği ve onuru gözetilerek, katılımcıların tamamen özgür iradeleriyle gönüllü olarak çalışmaya dahil olmaları sağlanmalı, herhangi bir zorlama veya baskıdan kaçınılmalıdır. Ayrıca, katılımcıların zarar görmemesi için gerekli tüm önlemler titizlikle alınmalı ve olası riskler en aza indirgenmelidir. Bu çerçevede, araştırmanın bağımsızlığı korunmalı ve olası çıkar çatışmaları şeffaf şekilde açıklanmalıdır.

Özellikle insan deneklerin kullanıldığı deneysel çalışmalarda, katılımcıların yazılı ve bilgilendirilmiş onamlarının alınması zorunludur. Çocuklar, yasal vasileri bulunan bireyler ve akıl sağlığı bakımından korunmaya ihtiyaç duyan katılımcılar için ise onam, yasal temsilcilerinden temin edilmelidir. Araştırma herhangi bir kurum veya kuruluşun desteği veya ortamında yürütülüyorsa, ilgili kurumlardan önceden gerekli etik izinlerin alınması ve bu izinlerin belgelenmesi gereklidir. İnsan katılımcı içeren tüm çalışmaların “Yöntem” bölümünde, bilgilendirilmiş onamın alındığı ve etik kurul onayının sağlandığına dair açık ve kesin ifadeler yer almalıdır.

Yazarın Sorumluluğu 

Uluslararası Kültürel Araştırmalar Dergisi’ne gönderilen her makalenin bilimsel geçerliliği, özgünlüğü ve etik kurallara uygunluğu, öncelikli olarak yazar(lar)ın sorumluluğundadır. Gönderilen çalışmaların daha önce herhangi bir ortamda yayımlanmamış, başka bir yayın organına eşzamanlı olarak sunulmamış ve farklı bir dilde değerlendirme sürecine alınmamış olması beklenir. Yazar, çalışmasının bu nitelikleri taşıdığını yazılı biçimde taahhüt eder.

Makale içeriğinde yer alan her türlü görsel, tablo, grafik, metin alıntısı veya üçüncü şahıslara ait materyaller için gerekli izinlerin alınması yazarın yükümlülüğündedir. Telif hakkı içeren materyaller kullanıldığında, uygun kaynak gösterimi yapılmalı ve izinli kullanım açık şekilde belirtilmelidir. Ayrıca, faydalanılan tüm kaynaklar bilimsel atıf kurallarına uygun biçimde belirtilmeli, başkalarının fikrî katkıları özgünlükten ödün vermeden tanınmalıdır.

Yazar olarak belirtilen her bireyin çalışmaya entelektüel ve akademik düzeyde doğrudan katkı sunmuş olması gerekir. Bu katkılar; araştırma fikrinin geliştirilmesi, metodolojinin oluşturulması, veri üretimi, analiz veya yorum süreçlerine katılım ya da metnin yazımına ve akademik içeriğine yapılan özgün müdahaleleri kapsar. Sadece finansman sağlamak, idari destek sunmak veya teknik yardımda bulunmak, yazar olarak tanımlanmak için yeterli kabul edilmez.

Yazar sıralaması, tüm yazarların ortak kararıyla belirlenmeli ve bu sıralama, gönderim sürecinde imzalanan Telif Hakkı Devir Formu ile beyan edilmelidir. Yazar olarak gösterilmeyen ancak araştırmaya önemli destek sağlayan kişiler ise “Teşekkür” ya da “Katkı Beyanı” bölümünde açıkça anılmalıdır. Yazarlardan, çalışmalarında finansal destek ilişkileri, potansiyel çıkar çatışmaları veya akademik rekabet doğurabilecek durumları açık ve şeffaf biçimde beyan etmeleri beklenir. Bilimsel değerlendirme sürecinin güvenliği ve yayın etiğinin sürdürülebilirliği açısından bu tür beyanlar zorunludur.

Yayımlanmış bir makalede yazar tarafından sonradan fark edilen ciddi bir hata, metodolojik eksiklik ya da yanlış bilgi tespit edilirse, yazarın bu durumu gecikmeden editörle paylaşması ve gerekli düzeltme, açıklama ya da geri çekme sürecinde aktif iş birliği göstermesi beklenir. Bilimsel sorumluluk, yalnızca yayımlama anına kadar değil, sonrasında da devam eder.

Editör ve Hakem Sorumlulukları

Uluslararası Kültürel Araştırmalar Dergisi’ne gönderilen tüm makaleler, çift kör hakemlik ilkesine uygun olarak değerlendirilir. Bu çerçevede, ne yazarlar hakemlerin kimliğini ne de hakemler yazarların kimliğini bilmektedir. Değerlendirme sürecinde nesnellik, gizlilik ve etik tarafsızlık temel alınmaktadır.

Yayın etiği gereği, yazarların, makalelerini mevcut akademik çevreleriyle (örneğin danışmanları, araştırma grubu üyeleri, ortak yazarları veya aynı bölümdeki yakın meslektaşları) doğrudan ilişkili hakemlerin değerlendireceği editoryal ortamlara sunmaması beklenir. Bu bağlamda, editör kurulu, gönderilen çalışmaları çıkar çatışmasına yol açabilecek potansiyel ilişkilerden bağımsız şekilde yönlendirmeye özen gösterir.

Makaleyi daha önce görmüş veya yazar(lar) ile ilişkili olduğu bilinen bireylerden alınan görüşler yalnızca editöryal takdir çerçevesinde dikkate alınır. Bu kişilerin, değerlendirme sürecinde resmi hakem olarak yer almamış olsalar dahi, katkıları olduysa, bu durum “Teşekkür” veya “Katkı Beyanı” bölümünde şeffaf biçimde belirtilmelidir.

Yazarların, çift kör hakemlik ilkesine tam uyum sağlayacak biçimde metinlerini hazırlamaları gerekmektedir. Bu doğrultuda, kapak sayfası, yazar bilgileri, teşekkür notları, fon desteği açıklamaları, etik kurul onayı gibi tanıtıcı unsurlar ayrı bir dosya olarak yüklenmelidir. Özellikle yazarın kendisine ait çalışmalara yapılan atıflarda, kimlik ifşa edici ifadelerden kaçınılmalı ve referanslar üçüncü şahıs diliyle yazılmalıdır. Ayrıca, kişisel ödüller, saha çalışması izinleri ve kurum isimleri gibi doğrudan tanımlayıcı içerikler metinden çıkarılmalıdır.

Yazarlar, hakem görüşlerinin editörler için çok değerli bir rehber olduğunu; ancak nihai kararın editöryal sorumluluk çerçevesinde verildiğini bilmelidir. Bu nedenle, değerlendirme süreci boyunca yapılacak tüm yazışmalar ve süreç talepleri, yalnızca editörler aracılığıyla yürütülmelidir.

Editör, derginin bilimsel ve etik standartlarına uygunluğundan, yayımlanan içeriklerin bütünlüğünden ve gerekmesi hâlinde düzeltme, geri çekme veya açıklama yayımlamaktan sorumludur. Hakem atamaları konusunda tam yetkiye sahiptir ve yayına kabul veya ret kararlarının nihai sorumluluğunu taşır. Ayrıca, editörler yazarlar, hakemler ve diğer editörler arasında oluşabilecek çıkar çatışmalarını önlemeye özen gösterir.

Hakemler, değerlendirme sürecinde çalışmanın içeriğine ilişkin nesnel, bilimsel ve tarafsız geri bildirim sunmakla yükümlüdür. Değerlendirme sırasında herhangi bir çıkar çatışması tespit etmeleri durumunda bunu derhal editöre bildirmelidirler. Hakemler, yazarlara ait çalışmaları gizli bilgi olarak ele almalı, bu içerikleri üçüncü kişilerle paylaşmamalı ve yalnızca editoryal süreç amacıyla kullanmalıdırlar.

Kendilerini konuya yeterince yetkin hissetmeyen veya belirtilen süre zarfında değerlendirme yapamayacak durumda olan hakemler, sürece katılamayacaklarını editöre zamanında bildirmelidir. Editör, gönderilen makalelerin yazarların fikri mülkiyeti olduğunu ve hakem sürecinin ayrıcalıklı bir iletişim olduğunu hakemlere açıkça belirtir. Gerekli görülen durumlarda, hakemler arasında bilimsel görüş alışverişini sağlamak amacıyla, bir hakemin değerlendirmesi diğer hakemlerle editör onayı çerçevesinde paylaşılabilir. Bununla birlikte, hakemlerin kimliklerinin gizliliği her koşulda korunmalıdır.

İntihal

Uluslararası Kültürel Araştırmalar Dergisi’ne gönderilen tüm makaleler, ön değerlendirme aşamasında iThenticate ve/veya Turnitin gibi uluslararası kabul görmüş intihal tespit yazılımları kullanılarak benzerlik taramasından geçirilir. Bu süreçte intihal veya kendi kendine intihal  tespit edilmesi durumunda, yazar(lar) durum hakkında bilgilendirilir ve gerekli açıklamalar talep edilir.

Editörler, intihal kontrolünü yalnızca ilk gönderim aşamasında değil; gerek duyulduğunda hakem değerlendirmesi sırasında ya da kabul sonrası üretim aşamalarında da tekrarlama yetkisine sahiptir. Bu, yayın sürecinin her aşamasında bilimsel dürüstlüğün korunmasını sağlamak amacıyla uygulanmaktadır.

Makalelerdeki benzerlik oranı, çalışmanın türüne ve içeriğine bağlı olarak değişebilmekle birlikte, genel kural olarak %15 ila %20’nin altında olması beklenmektedir. Bu sınırların üzerinde benzerlik oranına sahip metinler, ciddi açıklamalar gerektirebilir ve gerektiğinde değerlendirme dışı bırakılabilir. Yüksek benzerlik oranları, sadece ön değerlendirme aşamasında değil, makale kabul edildikten sonra bile yayından ret gerekçesi oluşturabilir.

Yazarların, gönderdikleri çalışmaların özgünlük taşımasını sağlamaları ve intihalden uzak durmaları bilimsel etik açısından zorunludur. Dergimiz, yayın politikası çerçevesinde, akademik dürüstlüğü zedeleyecek her türlü davranışa karşı sıfır tolerans prensibini benimsemektedir.